“TË RINJTE SHPESH NDAJNË VËSHTIRËSI NË QASJEN NË ARSIM, PUNËSIM CILËSOR, MBROJTJE SOCIALE DHE AKSES TË PLOTË NË TË DREJTAT CIVILE DHE POLITIKE, DUKE KUFIZUAR POTENCIALIN E TYRE. ATA KANE NEVOJË PËR MBROJTJE SPECIFIKE PËR TË TRAJTUAR DISKRIMINIMIN NDAJ TE RINJVE DHE PËR TË HEQUR PENGESAT QË I NDALOJNE TË QASEN NË TË DREJTAT E TYRE.” · Cilat jane te drejtat e te rinjve? Megjithëse të drejtat e njeriut vlejnë për të gjithë, grupe të caktuara njerëzish përballen me pengesa të veçanta në aksesin dhe gëzimin e të drejtave të tyre. Për të adresuar pengesa të tilla, vendet kanë zhvilluar instrumente ndërkombëtare kushtuar të drejtave të grupeve të caktuara, duke përfshirë gratë, fëmijët dhe personat me aftësi të kufizuara. Konventa e OKB-së për të Drejtat e Fëmijëve zbatohet për individët nën moshën 18 vjeç, megjithatë të rinjtë që lëvizin midis dy fazave të jetës – fëmijërisë dhe moshës madhore – mund të jenë veçanërisht të cenueshëm ndaj diskriminimit në forma të ndryshme. Ata shpesh hasin vështirësi në aksesin në arsim, punësim cilësor, mbrojtje sociale dhe akses të plotë në të drejtat civile dhe politike, duke kufizuar potencialin e tyre. Duke pasur parasysh barrierat me të cilat përballen të rinjtë për shkak të moshës së tyre, ekziston nevoja për mbrojtje specifike për të trajtuar diskriminimin ndaj të rinjve dhe për të hequr barrierat që i pengojnë ata të kenë akses në të drejtat e tyre. Të drejtat e të rinjve janë të drejta që duhet t'i ketë të gjithë, por që disa prej nesh i mohohen për shkak të moshës së re. Këto të drejta përfshijnë të drejtën për të qenë pjesëmarrës të plotë në demokracinë tonë përfaqësuese përmes votimit, të drejtën për privatësi, të drejtën për të qenë të lirë nga ndëshkimi fizik, të drejtën për të marrë vendime për jetën tonë, të drejtën për të qenë jashtë, të drejtën për të provuar veten dhe të drejtën për të marrë të njëjtën masë respekti si kushdo tjetër. Këto të drejta dhe shumë të tjera, megjithatë, na janë mohuar për shkak të moshës. Mosha i prek të rinjtë në baza ditore, ndonjëherë haptazi përmes kufizimeve ligjore të moshës, por edhe në mënyrë të padukshme përmes qëndrimeve negative, besimeve, paragjykimeve, paragjykimeve dhe stereotipeve për rininë. Ajo zhvesh të rinjtë nga çdo pushtet social, ekonomik dhe politik dhe i lë të pambrojtur ndaj abuzimeve. Nuk ka asnjë kornizë apo instrument specifik që përcakton të drejtat e veçanta të të rinjve në nivel global. Një konventë për të drejtat e të rinjve ka potencialin për të adresuar sfidat specifike me të cilat përballen të rinjtë, ashtu siç bën Konventa e OKB-së për të Drejtat e Fëmijëve për fëmijët. Në mungesë të një instrumenti të dedikuar për të drejtat e të rinjve, instrumentet ekzistuese të të drejtave të njeriut që vlejnë për të gjithë duhet të përdoren për të rinjte. Qeveritë dhe palët e tjera të interesuara shpesh nuk e shohin vlerën e shtuar ose domosdoshmërinë e instrumenteve të reja që promovojnë të drejtat e të rinjve. Edhe kur nuk është kështu, ata hezitojnë të krijojnë instrumente të reja për shkak të ngarkesave potenciale të burimeve që kërkohen për monitorim dhe raportim. Megjithatë, përdorimi i mekanizmave ekzistues mund të jetë i dobishëm për të evidentuar boshllëqet në mbrojtjen dhe garantimin e të drejtave të të rinjve. Nëse përdoren në mënyrë efektive, këto mekanizma mund të shërbejnë për të theksuar më tej vlerën e shtuar që mund të sjellin instrumentet për të drejtat e të rinjve. AYC dhe ICRY janë shembuj pozitivë se si të drejtat e të rinjve mund të artikulohen dhe promovohen përmes ligjit ndërkombëtar. Megjithatë, ata vuajnë nga mekanizma të dobët ose inekzistent monitorimi. Nevojiten mekanizma monitorimi për t'u siguruar që të drejtat janë duke u zbatuar dhe për të lejuar palët e interesuara, duke përfshirë shoqërinë civile dhe organizatat rinore, të vënë në pah kur kjo nuk ndodh. · Cfare duhet te bejne te rinjte? Rreziku më i madh është ai i mosangazhimit të të rinjve. Qëndrueshmëria e shoqërisë mbështetet në kreativitetin, dinamizmin, përkushtimin dhe kompetencat sociale të të rinjve si dhe besimin e tyre në të ardhmen. Politikat e qeverisë duhet të mbështesin të rinjtë që të realizojnë potencialin e tyre të plotë si anëtarë autonome të shoqërisë, duke u mundësuar atyre të zhvillojnë plane jetësore dhe të ushtrojnë të drejtën e tyre për qytetari demokratike. Për të gjitha fushat e politikave që prekin jetën e të rinjve, një çështje kyçe është të sigurohet që ata të dinë për të drejtat e tyre, hapat që mund të ndërmarrin nëse aksesi i tyre shkelet dhe se si mund të marrin ndihme.